Vierluik | Verlichting – Deel 2: De obstakels op het pad – ego, illusies en het pijnlichaam

Mijn eigen obstakels en ontdekkingen

Zelf heb ik een turbulente jeugd gekend, gekenmerkt door veel verhuizingen en voortdurend aanpassen aan nieuwe omgevingen. Daarnaast heb ik in mijn jonge jaren te maken gehad met uitdagingen die zowel fysiek als emotioneel belastend waren. Wanneer ik naar mijn familiepatronen kijk, zie ik een breed spectrum van eigenschappen die in mij resoneren. Aan de ene kant herken ik vormen van naïviteit, autoritair gedrag, egoïsme en verwarring rond seksualiteit. Aan de andere kant zie ik ook prachtige kwaliteiten zoals nieuwsgierigheid, creativiteit, avonturenzin en een sterk gevoel voor esthetiek.

Het heeft me tijd gekost om deze patronen te zien voor wat ze zijn en te begrijpen hoe ze mijn leven hebben beïnvloed. Maar juist dat proces, het zien, voelen en op een dieper niveau ‘weten’, heeft me al op jonge leeftijd geholpen om mijn bewustzijn snel te laten ontwikkelen. Het voelde alsof ik steeds meer in contact kwam met een onderstroom van inzicht en helderheid die voorbij mijn gedachten en omstandigheden ging.

Het leven in zo’n dynamische omgeving gaf me een scherp inzicht in hoe obstakels ons kunnen vormen, maar ook hoe we erdoor heen kunnen groeien. Dit heeft me geleerd dat verlichting niet betekent dat deze obstakels verdwijnen, maar dat we ze leren zien als kansen om dichter bij ons ware Zelf te komen.

Wat houdt ons weg van verlichting?

Verlichting is geen doel dat je kunt forceren, maar een toestand van Zijn die wordt belemmert door interne en externe obstakels. Dit zijn de belangrijkste hindernissen:

1. Het ego en zijn illusies: Het ego wil ons beschermen, maar het creëert ook een vals gevoel van identiteit, gebaseerd op gedachten, herinneringen en verhalen. Het houdt ons gevangen in illusies van tijd (het verleden en de toekomst) en afgescheidenheid.
2. Geconditioneerde patronen en overtuigingen: Vanaf jonge leeftijd nemen we overtuigingen en gedragspatronen over van onze omgeving. Deze onbewuste programmering kan ons beperken en ons afhouden van wie we werkelijk zijn.
3. Het pijnlichaam: Zoals Eckhart Tolle uitlegt, dragen we allemaal een “pijnlichaam” met ons mee: een verzameling oude emoties en onverwerkte ervaringen. Dit pijnlichaam voedt zich met negatieve gedachten en kan ons steeds weer terugtrekken in lijden.
4. Maya en de sluier van illusie: In de Advaita Vedanta wordt de wereld van dualiteit en afgescheidenheid aangeduid als Maya. Deze illusie maakt dat we onszelf zien als losstaand van het geheel, terwijl ons ware Zelf één is met het Absolute.

Wat leren Tolle, Wilber en Advaita Vedanta ons over obstakels?

1. Eckhart Tolle: Doorzien van het pijnlichaam: Volgens Tolle is het pijnlichaam een belangrijke oorzaak van innerlijke onrust. Het herkennen van dit emotionele veld, zonder erin mee te gaan, helpt je om je los te maken van oude patronen. Tolle benadrukt dat obstakels niet 'opgelost' hoeven te worden, maar dat aanwezigheid en acceptatie de kracht van deze blokkades vanzelf verminderen.
2. Ken Wilber: Schaduwwerk en integratie: Wilber wijst op het belang van schaduwwerk: het onder ogen zien van onderdrukte emoties en aspecten van jezelf die je liever negeert. Zonder dit werk blijven deze schaduwen onbewust invloed uitoefenen. Hij moedigt aan om obstakels niet als ‘slechte eigenschappen’ te zien, maar als delen van jezelf die geïntegreerd willen worden in je bewustzijn.
3. Advaita Vedanta: Het overstijgen van illusies: Advaita leert dat de diepste obstakels naar verlichting ontstaan door identificatie met illusies: de overtuiging dat je afgescheiden bent van anderen en het Absolute. Zelfonderzoek, zoals de vraag "Wie ben ik?", helpt je om deze sluier van illusie te doorbreken. Het obstakel is niet de wereld zelf, maar onze perceptie ervan.

 Je enige ware vijanden zijn je eigen ongetemde gedachten.

Hoe kun je deze obstakels overstijgen?

Het proces van verlichting begint met bewustwording. Hier zijn drie praktische manieren om te werken met deze obstakels:

1. Observeer je gedachten en emoties zonder oordeel: Wanneer je merkt dat je vastzit in een patroon of emotie, probeer deze te observeren alsof je naar een film kijkt. Dit geeft ruimte om los te komen van identificatie.
2. Zelfonderzoek: Stel jezelf regelmatig de vraag: “Wie ben ik?” of “Wat in mij is zich bewust van deze gedachte of emotie?” Dit brengt je in contact met je ware Zelf.
3. Doe schaduwwerk: Onderzoek aspecten van jezelf die je geneigd bent te onderdrukken of te vermijden. Dit kan bijvoorbeeld door te reflecteren op situaties die je triggeren en te onderzoeken wat dat over jezelf zegt.

Waarom is dit belangrijk?

Het herkennen en overstijgen van obstakels brengt ons dichter bij verlichting. Het bevrijdt ons van het lijden dat voortkomt uit identificatie met het ego, oude pijn en illusies. Hierdoor ontstaat meer innerlijke rust, vrijheid en verbinding.